Bir kurum sosyal medya üzerinden şöyle diyor:
📢 “Önemli Duyuru!”
Ve ardından sadece bir görsel paylaşıyor: sel basmış bir sokak, su kesintisiyle ilgili bir afiş, toplanma alanlarını gösteren bir harita… Ama görselin altında ne açıklama var ne de alternatif metin.

Görme engelli bir vatandaş bu duyurudan ne anlar? Hiçbir şey.

Bu örnek, Türkiye’de özel ve kamu kurum ve kuruluşlarında görsel içeriklerin erişilebilirlik ilkesine aykırı şekilde paylaşılmasının yaygınlaştığını göstermektedir.

Erişilebilir bir web sitesi yalnızca teknik işlevselliğe sahip olmakla kalmaz; renk körü, işitme ya da görme engelli, ileri yaştaki kullanıcılar veya bilişsel farklılığı olan herkesin eşit biçimde bilgiye ulaşabildiği dijital platformlar olmalıdır. Ancak bu prensip, sadece web sitesinin menülerinde değil, içeriklerin her alanında uygulanmalıdır.

Ve içerikler arasında en çok ihmal edilen unsur: Görsellerdir.

Görsel Varsa, Açıklama da Olmalı
Özel ve kamu kurumlarının sosyal medya ve internet sitelerinde paylaştıkları duyurular, acil bilgilendirme araçlarıdır. Bu duyurular görsel olarak verildiğinde, alt metin (alternative text) veya görsel açıklama (image description) olmadan sunulursa, bu durum görme engelli bireylerin bilgiye erişimini tamamen keser.

Örneğin:
• ❌ Yerel yönetimlerin Instagram paylaşımı: “Su kesintisi afişi” (alt yazı yok)
• ✅ Erişilebilir versiyon: “Yarın 09.00-17.00 arası Atatürk Mahallesi’nde su kesintisi olacaktır.” (Görselle birlikte yazılı açıklama mevcut)

Peki Neden Alt Metin Gerekli?
Çünkü ekran okuyucu kullanan bireyler, bir görselin ne anlattığını sadece o görsele eklenen alt metinle öğrenebilir. Alt metin yoksa, bilgi de yoktur.

Kamuya Açık Olmak, Herkese Açık Olmayı Gerektirir
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ve Engelliler Hakkında Kanun gereğince kamu kurumlarının erişilebilirlik ilkesine uyması anayasal bir zorunluluktur. Bu sadece iyi niyet değil, hukuki bir sorumluluktur.

Her görsel içeriğe anlamlı bir alternatif metin eklenmelidir.
• Görselle verilen tüm bilgiler, mutlaka metin olarak da yazılmalıdır.
• Erişilebilirlik; tasarımın estetiğinden değil, vicdani ve hukuki gereklilikten beslenmelidir.
• Tüm bu süreçlerde yazılım ekipleri, içerik yöneticileri ve sosyal medya uzmanları eğitilmelidir.

Öneriler: Kurumlar Ne Yapmalı?
✅ Her duyuruda görselin yanı sıra yazılı açıklama yer almalı.
✅ Sosyal medya paylaşımlarında alt metin alanı etkin kullanılmalı.
✅ Kurumsal web siteleri WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) uyumlu hale getirilmeli.
✅ Görme engellilerin katılımıyla testler yapılmalı.
✅ “Erişilebilirlik Sorumluları” atanmalı ve denetlenmeli.

Sonuç: Bilgiye Ulaşmak Herkesin Hakkı
Görme engelli bir vatandaş için bir afişin içinde ne yazdığı, ekran okuyucu sayesinde öğrenilebilir. Ama yalnızca birileri o bilgiyi yazıya dökmüşse… Aksi takdirde, kamu hizmeti yalnızca görebilenler için veriliyor demektir. Oysa bir kamu kurumu, herkesin kurumudur.

🎙️ “Resmi açıklamalar sadece afişte kalmamalı, herkesin anlayabileceği şekilde aktarılmalıdır.”
🎙️ “Bir şirketin duyurusu yalnızca görenlere ulaşabiliyorsa; bu erişim değildir.”

Özel sektör, üniversiteler, kamuoyuna ve yetkililere çağrımızdır:
🔹 Görsellerdeki sessizliği alt metinlerle giderin.
🔹 Bilgiye erişimi lüks değil, hak olarak görün.
🔹 Erişilebilirlik bir tercih değil, bir sorumluluktur.